جوش و آکنه از جمله رایج ترین مشکلات پوستی هستند که نه تنها ظاهر پوست را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه گاهی موجب کاهش اعتمادبه نفس افراد نیز می شوند. در برخی افراد، این مشکل موقتی و دوره ای است، اما برای برخی دیگر، تبدیل به معضلی مزمن می شود که سال ها ادامه می یابد. چگونه از جوش و آکنه جلوگیری کنیم؟ پاسخ کوتاه این است که، اگر دلایل آن را بدانید و سبک زندگی خود را اصلاح کنید به راحتی می توان از بروز آن جلوگیری کنید.
راه های جلوگیری از جوش و آکنه
جوش و آکنه، نتیجه ی عوامل متعددی از جمله اختلالات هورمونی، تغذیه نادرست، استرس، بهداشت نامناسب پوست و حتی استفاده از محصولات آرایشی نامرغوب هستند. با آگاهی از این عوامل و اجرای روش های علمی و اصولی، می توان از شکل گیری جوش های جدید پیشگیری کرد و شدت آکنه را کاهش داد. در این مقاله، گام به گام به بررسی عوامل بروز جوش و آکنه، راه های مؤثر پیشگیری، نقش تغذیه، بهداشت و روش های مراقبتی می پردازیم.
شناخت عوامل اصلی بروز جوش و آکنه، کلید پیشگیری مؤثر از آن هاست
برای جلوگیری از جوش و آکنه، اولین قدم شناخت دقیق علل آن است. پوست ما تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی بسیاری قرار دارد که می توانند باعث انسداد منافذ پوستی، التهاب یا ترشح بیش ازحد چربی شوند. عوامل اصلی بروز جوش و آکنه عبارت اند از:
- افزایش فعالیت غدد چربی پوست
- انسداد منافذ پوست توسط سلول های مرده
- رشد باکتری Propionibacterium acnes
- تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بلوغ، قاعدگی یا بارداری
- استرس و اضطراب طولانی مدت
- مصرف غذاهای پرقند، چرب یا فرآوری شده
- استفاده از محصولات آرایشی نامناسب یا آلوده
هرکدام از این عوامل می توانند به تنهایی یا ترکیبی با یکدیگر، موجب بروز جوش و آکنه شوند.
چگونه از جوش و آکنه جلوگیری کنیم؟
داشتن روتین مراقبت روزانه صحیح
مراقبت روزانه از پوست باید منظم، علمی و با توجه به نوع پوست طراحی شود. شستشوی بیش ازحد، استفاده از شوینده های قوی یا ضدعفونی کننده های الکلی نه تنها کمکی نمی کنند، بلکه موجب تحریک بیشتر پوست می شوند.
روتین صحیح مراقبت پوستی شامل موارد مختلفی می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- شستشوی صورت دو بار در روز با شوینده ی ملایم و مخصوص پوست چرب یا مستعد آکنه
- استفاده از تونرهای فاقد الکل برای تنظیم pH پوست
- لایه برداری یک تا دو بار در هفته برای حذف سلول های مرده
- استفاده از مرطوب کننده های سبک و فاقد چربی
- استفاده از ضدآفتاب مناسب، حتی در خانه
ثبات در اجرای این روتین، تأثیر بسیار مثبتی بر پیشگیری از جوش و آکنه خواهد داشت.
نقش تغذیه در پیشگیری از جوش و آکنه
تغذیه نقش مستقیمی در سلامت پوست و کنترل جوش و آکنه دارد. مصرف غذاهای ناسالم، پرچرب، فرآوری شده و شیرین می تواند باعث افزایش التهاب و ترشح چربی پوست شود. در مقابل، یک رژیم غذایی متعادل می تواند پوست را متعادل نگه دارد. غذاهایی که بهتر است در رژیم خود داشته باشید:
- سبزیجات برگ سبز و میوه های تازه، به دلیل آنتی اکسیدان بالا
- غذاهای غنی از امگا ۳ مانند ماهی، بذر کتان و گردو
- غذاهای دارای زینک مانند نخود، تخمه کدو و گوشت قرمز کم چرب
- منابع پروبیوتیک مانند ماست و کفیر
و غذاهایی که باید محدود شوند عبارتند از:
- شیرینی جات، کیک، بیسکوییت و نوشیدنی های قندی
- لبنیات پرچرب یا پرمصرف
- فست فودها و غذاهای سرخ شده
- نوشابه، الکل و نوشیدنی های انرژی زا
داشتن روتین مراقبت روزانه صحیح
کنترل استرس و خواب کافی، دو عامل نادیده گرفته شده در کنترل جوش و آکنه
استرس طولانی مدت باعث ترشح هورمون کورتیزول می شود که مستقیماً با افزایش التهاب و فعالیت غدد چربی مرتبط است. همچنین کم خوابی یا خواب بی کیفیت، فرایند بازسازی پوست را مختل می کند. برای کنترل استرس و بهبود خواب باید اقدامات مختلفی انجام داد که مهم ترین آن ها به شرح زیر می باشند:
- روزانه حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
- تکنیک های آرام سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا را تمرین کنید.
- از مصرف زیاد کافئین یا گوشی موبایل قبل از خواب پرهیز کنید.
- محیط خواب خود را آرام و تاریک نگه دارید.
اهمیت استفاده از محصولات غیرکمدوژنیک
بسیاری از افراد بدون آگاهی، از محصولات مراقبتی یا آرایشی استفاده می کنند که منافذ پوست را می بندند. این محصولات باعث ایجاد کمدون ها شده و در نهایت به جوش تبدیل می شوند. برای جلوگیری از این وضعیت باید:
- فقط از محصولات «غیرکمدوژنیک» یا «Oil-Free» استفاده کنید.
- براش ها و اسفنج های آرایشی را مرتب بشویید.
- آرایش را قبل از خواب به طور کامل پاک کنید.
- هرگز از کرم ها یا شوینده هایی که الکل یا مواد عطری قوی دارند استفاده نکنید.
محصولات غیرکمدوژنیک
درمان های خانگی در پیشگیری از جوش و آکنه
برخی روش های طبیعی و خانگی، اگر اصولی استفاده شوند، می توانند به کاهش التهاب و پیشگیری از بروز جوش کمک کنند.
موثرترین درمان های خانگی:
- استفاده از ژل آلوئه ورا خالص به عنوان ضد التهاب طبیعی
- ماسک عسل و دارچین، به دلیل خواص ضد باکتریایی
- بخور بابونه یا چای سبز برای پاک سازی منافذ
- استفاده موضعی از روغن درخت چای به صورت رقیق شده
توجه داشته باشید که این روش ها برای پوست های حساس یا آلرژیک ممکن است مناسب نباشند. تست حساسیت قبل از مصرف پیشنهاد می شود.
مشاوره پزشکی و درمان های دارویی در موارد شدیدتر آکنه
در برخی افراد، جوش و آکنه با تغییر سبک زندگی یا محصولات مراقبتی برطرف نمی شود. در این شرایط، مراجعه به پزشک متخصص پوست برای دریافت دارو یا درمان های حرفه ای مانند لیزر یا پیلینگ شیمیایی ضروری است.
درمان های رایج پزشکی که برای این منظور صورت می گیرد، عبارتند از:
- آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی برای کاهش باکتری ها
- داروهای کنترل هورمون مانند اسپیرونولاکتون یا داروهای ضد بارداری
- ترتینوئین یا بنزوئیل پروکساید برای بازکردن منافذ و جلوگیری از التهاب
- درمان با لیزر یا نور آبی
درمان جوش و آکنه
سخن پایانی
جوش و آکنه صرفاً یک مشکل ظاهری نیست، بلکه نشانه ای از عدم تعادل در بدن، سبک زندگی یا حتی روان انسان است. با اجرای اصول ساده ای مانند رعایت بهداشت، تغذیه سالم، خواب کافی، دوری از استرس و استفاده از محصولات مناسب، می توان به طور مؤثر از بروز جوش ها پیشگیری کرد.
مهم ترین نکته در پیشگیری از آکنه، استمرار در مراقبت است. نتیجه معمولاً طی چند هفته نمایان می شود، اما اگر به اصول پایبند باشید، پوستتان قدردان شما خواهد بود.
سوالات متداول چگونه از جوش و آکنه جلوگیری کنیم؟
- آیا خوردن شکلات واقعاً باعث ایجاد جوش می شود؟
برخی شکلات های پرشکر و کم کیفیت ممکن است باعث التهاب شوند، اما شکلات تلخ با درصد بالا در مقادیر معقول مشکلی ایجاد نمی کند. - آیا فقط نوجوانان دچار آکنه می شوند؟
خیر، آکنه ممکن است در هر سنی رخ دهد، مخصوصاً در زنان در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی. - آیا جوش ها را باید فشار دهیم تا زودتر از بین بروند؟
خیر. این کار نه تنها باعث زخم شدن و باقی ماندن جای جوش می شود، بلکه ممکن است عفونت را به مناطق دیگر گسترش دهد. - بهترین شوینده برای پوست مستعد آکنه چیست؟
شوینده های فاقد صابون، فاقد چربی و دارای ترکیبات ضدباکتری مانند سالیسیلیک اسید مناسب تر هستند.